İlk Meclis _{Millî Mücadele'de Anadolu}

Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu Millî Mücadele’nin başlangıcından sonuna değin Yozgat’ta, Ankara’da bulunmuş, Atatürk’ün Sivas’tan Ankara’ya gelişinde ise öğrencileriyle birlikte O’nu karşılamıştır, daha sonra lisenin tatil döneminde TBMM’nin açılışından başlayarak küçük bir memur kimliğiyle bu Meclis’te görev yaparken çok önemli politik olaylara, özellikle ilk ulusal hükümetin kuruluşuna tanık olmuştur. Yaklaşık altı ay İlk Meclis’te görev yaptıktan sonra lise öğrenimini tamamlamak için ayrılmış, iki yıl süren bu ayrılık döneminde Anadolu’nun türlü önemli merkezlerinde ve İstanbul’da Millî Mücadele’nin etkilerini izlemiş, Birinci ve İkinci İnönü zaferlerine Konya’da, Sakarya’yı Kayseri’de, Samsun’un Yunanlılarca bombardımanını Trabzon’da, Büyük Zafer’i ve Dokuz Eylül coşkusunu da İstanbul’da yaşadıktan sonra 1992’de yeniden Ankara’ya gelip İlk Meclis’teki görevine dönmüş, daha sonra İkinci ve Üçüncü Meclislerde 1929 yılı başına kadar türlü görevlerde çalışıp bu meclislerce kabul edilen devrim yasalarının görüşülmesine ve Cumhuriyet’in kurulmasına tanık olmuştur.

Velidedeoğlu bu kitabında 23 Nisan 1920’den başlayarak katıldığı İlk Meclis’in, ilk ve son yıllardaki olayları, Meclis’in türlü yönlerini, kendi kişilerini anılarına, günce ve gözlemlerine, özellikle de açık ve gizli oturumların tutanaklarına dayanarak kendine özgü akıcı bir dille anlatmaktadır. Kitapta ilk ulusal hükümetin programı başta olmak üzere, Ulusal And (Misakı Millî) padişaha gönderilen yazı ve daha bir çok belge yer almakta; kitabın sonunda yazarın öz yaşam öyküsünün, Cumhuriyet Gazetesi’nde 1942 yılından günümüze kadar çıkmış olan yazılarının tam listesinin yer almış bulunması da yapıta ayrı bir değer katmaktadır.